Przemoc domowa
Przemoc to intencjonalne działanie lub zaniechanie działania jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody.
Ktoś sądzi, że wie co jest dla drugiego dobre lub daje sobie prawo do decydowania w jego imieniu. Jest przy tym przekonany, że ten drugi powinien mu się bezwzględnie podporządkować i zaspokoić jego “jedynie słuszne” życzenia. Mając najlepsze intencje, chce spowodować, by było tak, jak on chce.
Jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą
Jest silniejsza fizycznie, psychicznie, materialnie, zawodowo, społecznie i w wymiarze tej przewagi oddziałuje na osobę słabszą, po to by zmusić ją do podporządkowania swoim życzeniom.
Działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej
Jedna osoba daje sobie prawo, by druga uderzyć, obrazić, skrytykować, zabrać coś, nie dać. Nie liczy się z potrzebami, życzeniami, protestami, uczuciami. Traktuje daną osobą jak przedmiot – pozbawiony praw.
W wyniku powyższej sekwencji zdarzeń, osoba wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych i psychicznych. Szkody mogą być wymierne albo nie, widoczne lub niedostrzegalne, natychmiastowe czy odroczone w czasie. Jeśli wszystkie wyżej wymienione warunki zostaną spełnione, będziemy mówili, że ktoś stosuje przemoc wobec drugiej osoby. Sprawca działa z intencją wobec ofiary, która jest od niego słabsza, narusza jej prawa i dobra osobiste, powodując szkody i cierpienia.
Punkt widzenia
Ofiara jest słabsza i sama ma ograniczone możliwości samoobrony. Z czasem przejmuje punkt widzenia sprawcy i zaczyna myśleć, że rzeczywiście “sama jest sobie winna”. Obie osoby mają coraz bardziej zniekształcone widzenia sytuacji. Sprawca oskarża ofiarę o odpowiedzialność za przemoc, którą stosuje, a ofiara wierzy mu i myśli, że tak właśnie jest. W rzeczywistości jednak, to ten – kto ma przewagę i za pomocą siły stara się zmusić drugą osobę do określonego zachowania – stosuje przemoc. I to on jest odpowiedzialny za swoje zachowanie, niezależnie od tego co robiła i jak reagowała ofiara.
Przemoc to nie to samo co agresja
To co odróżnia przemoc od agresji, to przewaga sił jednej ze stron. W przemocy jest ona zawsze po stronie sprawcy, w przypadku agresji – zrównoważona.
Zachowanie agresywne może:
- zawierać intencje,
- naruszać prawa i dobra jednostki poprzez: bicie, popychanie, obrażanie, kopanie, wyzywanie, krzyczenie itp.
- powodować ból, cierpienie oraz szkody, co jest oczywiste, bo agresja ma swoją siłę, dynamikę i “ładunek emocjonalny”. I jest nakierowana na obiekt, który ma “oberwać”. Siły obu stron są jednak wyrównane. Każdy ma szanse wygrać.
Rozróżnienie przemocy od agresji jest ważne, bo od tego, z którym ze zjawisk mamy do czynienia, będzie zależało ewentualne dalsze działanie. Gdy siły obu stron są równe i dochodzi do zachowań agresywnych, możemy mówić o sytuacji konfliktowej. Każda z zaangażowanych osób ma szansę na wygranie i realizację swoich interesów. Ofiara przemocy takiej możliwości nie ma – jeśli podejmie walkę, zawsze przegra.
Rodzaje i formy przemocy
Przemoc domowa może przybierać różne formy:
- przemoc fizyczna – naruszanie nietykalności fizycznej (obejmuje takie zachowania agresywne, jak popychanie, policzkowanie, szarpanie, kopanie, duszenie, bicie pięścią, ciskanie w kogoś przedmiotami, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.);
- przemoc psychiczna – naruszanie godności osobistej (wyśmiewanie poglądów i opinii, religii, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu, pożywienia, wyzywanie, upokarzanie, stosowanie gróźb, kontrolowanie, używanie wulgarnych epitetów, zawstydzanie itp.);
- przemoc seksualna – naruszenie intymności (gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka, wyśmiewanie zachowań seksualnych, wyśmiewanie wyglądu, ciała, itp.);
- przemoc ekonomiczna – naruszenie własności (odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp.).
- zaniedbanie – naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich ( nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, itp.)
